Qur’oni Karimni bo‘lak-bo‘lak nozil bo‘lishining hikmatlari

Ulamolar bu borada bir necha fikrlar bildirganlar.

1. Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning qalblariga taskin berish.

Bu narsa Qur’onning oyatida ham bayon qilingan:

"وَقَالَ الَّذِينَ كَفَرُوا لَوْلَا نُزِّلَ عَلَيْهِ الْقُرْآَنُ جُمْلَةً وَاحِدَةً كَذَلِكَ لِنُثَبِّتَ بِهِ فُؤَادَكَ وَرَتَّلْنَاهُ تَرْتِيلًا"
 

"(Kofirlar: 'Nega bu Qur’on unga (payg‘ambarga) bir yo‘la tushirilmagan?' – dedilar.) Biz uni shunday (oz-ozdan nozil qildik)ki, sizning qalbingizni u bilan sobit qilaylik va uni tartil ila (ravon) o‘qidik" (Furqon surasi, 32-oyat).

2. Payg‘ambar sollallohu alayhi vasallam o‘qish-yozishni bilmaganliklari uchun.
Oldin kelgan payg‘ambarlar yozuv-chizuvni bilganlar va vahiy birdaniga tushganda uni o‘zlariga oson o‘zlashtirishgan. Ammo Payg‘ambarimiz savod chiqarmagan bo‘lib, oyatlarni bosqichma-bosqich qabul qilishlari osonroq bo‘lgan.

3. Nosix va mansux oyatlarning bo‘lishi.

Qur’on oyatlarida hukmlarning bekor qilinishi (nosix-mansux) hodisasi mavjud bo‘lib, bu faqat bosqichma-bosqich nozil bo‘lish bilan amalga oshishi mumkin edi.

4. O‘sha davr odamlari uchun ahkomlarni o‘zlashtirishni osonlashtirish.

Qur’on oyatlari savollarga javob sifatida yoki turli voqealarga izoh tariqasida nozil bo‘lgan. Shu tariqa, ular oyatlarni tushunib, asta-sekin amal qilishlari osonlashgan.

5. Allohning bandalariga bo‘lgan marhamati.

Islom kelishidan oldin arab jamiyati turli gunohlarga odatlangan edi. Agar Qur’on birdaniga to‘liq nozil bo‘lsa, barcha amallarni darhol bajarish ularga og‘irlik qilardi. Shuning uchun, Alloh taolo Qur’onni asta-sekin tushirib, ularga islomiy hayot tarziga asta-sekin moslashish imkonini bergan.

Bu borada Oisha raziyallohu anhodan Imom Buxoriy rivoyat qilgan hadis ham ushbu haqiqatni tasdiqlaydi.

Xulosa

Qur’onning bosqichma-bosqich nozil bo‘lishi insonlarning asta-sekin Islomga moslashishini ta’minladi. Shuningdek, sababi nuzulni bilish oyatlarni to‘g‘ri tushunish, noto‘g‘ri talqinlarning oldini olish va shariat ahkomlarini to‘g‘ri qo‘llash uchun muhimdir.

Qur’onni chuqur o‘rganish va unga amal qilish uchun nafaqat oyatlarning ma’nosini, balki ularning nozil bo‘lish sabablarini ham bilish muhim ahamiyat kasb etadi. Shu bois, har bir musulmon Qur’onni tafsir ilmi bilan birga o‘rganishga intilishi lozim.

Tayyorladi: Abdurahmonova Odina 
Mas'ul: O'rinova Lutfiya