Ватанни қадрлаш, севиш шукроналик белгисидир.

Ҳар бир инсоннинг киндик қони тўкилган ери бу унинг жонажон Ватани бўлади, дейилади, қайсидир маънода бу сўз тўғри, аммо энг тўғрироғи Ватан бу энг аввало ота-боболарининг покиза хоклари ила шарафланган юртдир. Бўлмаса, хорижда туғилган ўзбеклар “Ватан!” дея Ўзбекистонга интилмас эдилар. Ота-онага, Ватанга бўлган муҳаббат фазилати фақатгина Одам болаларига берилган. 

Она Ватанимиз шу пайтгача қанча-қанча зулм ва ситамларни кўрди. Совет даврида алдамчи шиорлар остида бизларнинг оталаримизни хорлашди, ўтмиши йўқ қолоқ деб хорлашди, оналаримизни устидан кулишди, маданиятсиз, деб ҳақоратлашди. 

ҲИКОЯ: Жомий ҳазратлари бир ибратли ҳикояни келтирадилар: “Қишлоқ этагига тутшган тоғда бир гала каклик тонгдан бери чуғурлашишади. Улар кенглик, тоза ҳаво, эркинлик ҳар куни байрам эди. Қуёш кўтарилиш билан қишлоқдаги хўрозлар ҳам бошпаналаридан чиқиб, ахлатхоналарни титиб, ғурур билан қичқириб қўярдилар. Бу ҳолни кўриб турган бир каклик кулди ва гердайганича ахлат титаётган хўрозга деди: “Эй кеккайган нодон, бир ҳовуч дон учун одамларга асир бўлиб ўтирибсан-а! Шу ахлатхонани ўзингга жаннат деб биласан. Ахлатхонадан қутутлсанг-чи!”

Бу зарбул масалдан Абдураҳмон Жомий ҳазратлари шундай ҳикматни айтмоқчилар: “Эй Инсон! Бу дунёда ўзинг учун энг азиз бўлган озодлигингни бир ҳовуч емишга сотма. Доим озод яша ва озодликни сев! Аллоҳ таоло сени озод қилиб яратди. Бир ҳовуч емишга алданиб, азиз ҳаққингни сотма!”

Шундай экан, Ватан қадрига етмаслик, уни ардоқламаслик, энг аввало Худои таоло берган неъматларига ношукрлик, беписандлик ва одамий фазилатларидан чиқишликдир.

Мавлоно Жалолиддин Румий униб ўсган юртини қадрламайдиганлар, нону-туз бериб катта қилган маконини ардоқламайдиганлар ҳақида шундай байтларни айтганлар:

Итнинг аслида емиши бир суяк бўлар

Шу сабабдан хонадон аҳлин севар

Агар хонадон соҳиби юз бор ҳайдаси уни

Туз ҳурматидан юз ўгирмас, чиқмасдир уни

Эгаси урган сари ул одобли бўлур, 

Ўпар-ки қўлин, оёғин узра бошин қўйур

Бошқа уйга бориш ҳам хаёлига келмас,

Халқа уриб қайтиб келаверар, ҳеч уялмас

 Эгаси ҳайдашидан кўнгли совимас,

Унинг кетидан ҳеч ҳам нолимас

Нечун сен неъматлар шукрин қилмассан

Итчалик ҳам бир суяк қадрин билмассан

Пайғамбаримиз с.а.в. Мадинаи мунавварага ҳижрат қилиб борганларидан сўнг туғилиб ўсган ватанлари Маккаи мукаррамани эслаб: “Агар қавмим мени Маккадан чиқиб кетишга мажбур қилмаганида, ҳечам ўз ихтиёрим билан уни ташлаб кетмаган бўлар эдим”, деганлар. Демак, ватанни севиш, туғилиб ўсган ердаги бор нарсаларни ардоқлаш, узоққа борилганда соғиниб яшаш ҳар бир кишида мавжуд бўлган нозик ҳис-туйғулардир.

Мирзо Бобур катта бир мамлакатнинг подшоҳи бўла туриб, подшоҳ дегани ҳамма нарса унга муҳаё, хоҳлаган ишини қилиши мумкин, бўлган зот шундай байтларни ёздилар:

Толеъ йўқки жонимға балолиғ бўлди.

Ҳар ишниким, айладим хатолиғ бўлди.

Ўз ерни қўйиб Ҳинд сори юзландим.

Ё Рабб, нетайин, не юз қаролиғ бўлди.

ВОҚЕА: Бобур Мирзонинг вафотлари яқин қолганда. Шундай васият қилдилар. “Мен вафот этганимдан кейин мени қабримни Ватанимга яқин бўлган бирор тоққа кўминглар, чунки Она юртимнинг шамоли ҳеч бўлмаганда қабримнинг устидан эсиб турсин ва яна иложи борича Андижондан бир сиқим тупроқ олиб келинг-да, қабрим узра сепинг, тоинки Ватаним тупроғи кўзимга тўтиё бўлсин”. Мана шу васиятга кўра у кишининг навераларидан бири Агра шаҳридан Қобул адирларининг бирига олиб келиб кўмади.

Чумолидан тортиб, филгача ўзи туғилган, емиш ейдиган жойини авайлайди, лозим бўлганида жон-жаҳди билан ҳимоя қилади. Қани, чўп олиб арининг уясини бузишга уриниб кўринг-чи? Ҳатто жонзотларда ҳам “Ватан” деган тушунча мавжуд. Бу тушунча эса улар ўз уяларини ҳимоя қилаётганларида гавдаланади. 

فَضَالَةَ بْنَ عُبَيْدٍ يُحَدِّثُ عَنْ رَسُولِ اللَّهِ -صلى الله عليه وسلم- أَنَّهُ قَالَ « كُلُّ مَيِّتٍ يُخْتَمُ عَلَى عَمَلِهِ إِلاَّ الَّذِى مَاتَ مُرَابِطًا فِى سَبِيلِ اللَّهِ فَإِنَّهُ يُنْمَى لَهُ عَمَلُهُ إِلَى يَوْمِ الْقِيَامَةِ وَيَأْمَنُ مِنْ فِتْنَةِ الْقَبْرِ ».

“Ҳар бир ўлган кишининг амал дафтари ёпилади магарам Аллоҳ йўлида Ватанини душманлардан ҳимоя қилиб шаҳид бўлганнинг савоби қиёматга қадар ёзилиб борилаверади ва қабр азобидан омонда бўлади”

عَنْ سَلْمَانَ الْفَارِسِىِّ رَضِىَ اللَّهُ عَنْهُ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ -صلى الله عليه وسلم- قَالَ :« مَنْ رَابَطَ يَوْمًا وَلَيْلَةً فِى سَبِيلِ اللَّهِ كَانَ لَهُ أَجْرُ صِيَامِ شَهْرٍ وَقِيَامِهِ وَمَنْ مَاتَ مُرَابِطًا جَرَى لَهُ مِثْلُ الأَجْرِ وَأُجْرِىَ عَلَيْهِ الرِّزْقُ وَأُومِنَ الْفَتَّانَ ».

“Кимики бир кеча-кундуз Аллоҳ йўлида Ватанини қўриқласа, худди бир ой кундузи рўза ва кечаси ибодат билан ўтказгандай ажрга эга бўлади. Энди Ватанини ҳимоя қилиб қўриқлаётган ҳолида вафот этса, қиёматга қадар унга савоб ёзилиб туради ва қабрдаги азобдан қутиб, жаннатдаги ризқдан ризқланиб туради”

 “Расулуллоҳ с.а.в.нинг саҳобаларидан бирлари Абу Райҳона р.а. шундай ривоят қиладилар. Биз Пайғамбаримиз с.а.в. билан бир ғазотда бирга эдик. Кеч кирди. Бир тепалик чиқиб дам олдик. Ҳаво совуқлиги туфайли, ҳар ким адирнинг пана-пасқам жойларига кириб дам ола бошлади. Шунда Расулуллоҳ с.а.в. душман тўсатдан бостириб келмаслик хавфидан баланд овозда бизларга хитоб қилдилар: “Ким бизни бу кеча қўриқлаб чиқади? Агар ким бизга соқчилик қилса, уни ҳаққига дуо қиламан ва унинг баракотидан умрининг охиригача фазилатга эга бўлади”, дедилар. Ансорлар бир киши: “Мен Ё Расулаллоҳ”, деди. “Яқинроқ келиб, исминг айт”, дедилар. У ансорий Пайғамбаримиз с.а.в.нинг олдиларига борди. Шунда Пайғамбаримиз с.а.в. муборак қўлларини дуога очиб узоқдан узоқ дуо қилдилар. Абу Райҳона ҳам бу дуоларни эшитганларида ғайратлари жўшиб: “Эй Аллоҳнинг Расули яна бир киши бор”, дедилар. Шунда Пайғамбаримиз с.а.в.: “Кел буёққа, ким сан?” дедилар. Мен: “Мен Абу Райҳонаман”, дедим. Расулуллоҳ с.а.в. у ансорийнинг ҳаққига қилинган дуодан бўлакча бир сўзлар билан мени дуо қилдилар. Сўнгра дедиларки: “Худодан қўрқиб йиғлаган кўзга ва туни билан Аллоҳ йўлида қўриқлаган кўзга оташи дўзах ҳаром қилинади”

عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ قَالَ سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ -صلى الله عليه وسلم- يَقُولُ « عَيْنَانِ لاَ تَمَسُّهُمَا النَّارُ عَيْنٌ بَكَتْ مِنْ خَشْيَةِ اللَّهِ وَعَيْنٌ بَاتَتْ تَحْرُسُ فِى سَبِيلِ اللَّهِ ».

“Икки кўз борки, уни дўзах куйдирмайди: 1. Аллоҳдан қўрқиб йиғлаган кўз ва 2. Туни билан Аллоҳ йўлида соқчилик қилган кўз”

عَنْ سَهْلِ بن مُعَاذٍ، عَنْ أَبِيهِ، عَن ْرَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ:"مَنْ حَرَسَ مِنْ وَرَاءِ الْمُسْلِمِينَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ مُتَطَوِّعًا لا يَأْخُذُهُ سُلْطَانٌ لَمْ يَرَ النَّارَ بِعَيْنَيْهِ إِلا تَحِلَّةَ الْقَسَمِ، فَإِنَّ اللَّهَ تَعَالَى يَقُولُ:"وَإِنْ مِنْكُمْ إِلا وَارِدُهَا"[مريم آية 71] ".

“Кимики Аллоҳ йўлида Султонига итоат қилган ҳолда мусулмонларнинг орқасидан уларни қўриқласа, ҳечам унинг кўзи дўзахни кўрмайди тоинки берган қасамёдини бузмагунча”

عَنْ خَالِدِ بن مَعْدَانَ، قَالَ: قَالَ أَبُو عَطِيَّةَ:إِنَّ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ جَلَسَ فَحَدَّثَ أَنَّ رَجُلا تُوُفِّيَ، فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: هَلْ رَآهُ أَحَدٌ مِنْكُمْ عَلَى عَمِلٍ مِنْ أَعْمَالِ الْخَيْرِ؟ فَقَالَ رَجُلٌ: نَعَمْ، حَرَسْتُ مَعَهُ لَيْلَةً فِي سَبِيلِ اللَّهِ، فَقَامَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ وَمَنْ مَعَهُ، فَلَمَّا أُدْخِلَ الْقَبْرَ حَثَا رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ بِيَدِهِ مِنَ التُّرَابِ، ثُمَّ قَالَ: إِنَّ أَصْحَابَكَ يَظُنُّونَ أَنَّكَ مِنْ أَهْلِ النَّارِ وَأَنَا أَشْهَدُ أَنَّكَ مِنْ أَهْلِ الْجَنَّةِ، ثُمَّ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ لِعُمَرَ بن الْخَطَّابِ: لا تَسَلْ عَنْ أَعْمَالِ النَّاسِ وَلَكِنْ سَلْ عَنِ الْفِطْرَةِ.

 “Бир куни Расулуллоҳ с.а.в.га жаноза келтирилди. Бир пайт ҳазрати Умар р.а. Расулуллоҳ с.а.в.га қараб дедилар: “Ё Расулаллоҳ, унга намоз ўқиманг, чунки у фосиқ киши эди”, дедилар. Сўнгра Пайғамбаримиз с.а.в. одамларга юзланиб сўрадилар: “Сизлардан бирортангиз бу мусулмоннинг Исломий хайрли ишини кўрганмисизлар?” Жамоат орасидан бир киши туриб деди: “Ҳа, Эй Расулуллоҳ, бир кеча чегарада у мен билан бирга Аллоҳ йўлида мусулмонларни душманлардан қўриқлаб чиққан эдик”. Шунда Пайғамбаримиз с.а.в. ўша одам билан бирга маййитни қабрга қўйдилар. Уни атрофига муборак қўллари билан тупроқ сепиб маййитга қараб дедилар: “Албатта сени ўртоқларинг сени дўзахий деб ўйлаяптилар, аммо мен гувоҳлик бераманки, сен албатта жаннатийсан”. Расулуллоҳ ўринларидан туриб: “Эй Умар, сен одамлар вафот этганидан кейин ҳечам уларнинг ёмон амалларини эслама, балки хайрли ишларини гапир”.

Расулуллоҳ с.а.в. мусулмонларга қараб дедилар:

عَنْ حُذَيْفَةَ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ -صلى الله عليه وسلم- « لاَ تَكُونُوا إِمَّعَةً ».

“Ҳечам бепарво бўлманглар.”

Мусулмон киши юртнинг ҳар бир заррасига бепарво бўлмаслиги лозим. “Менга нима”, деган сўз бу мусулмон кишига ярашмайдиган сўздир. Бепарво бўлган халқ ривожланолмайди. Ҳар бир киши ўз Она Ватанини қўлидан келгунга қадар ҳимоя қилиши лозим. Эркаклар ўз қувватлари ила аёллар эса фарзандларини юрт муҳаббат билан уйғун ҳолда тарбиялашлари, келажак миллатни тўғри йўлга бошлаган бўладилар. Ҳар бир мусулмон фуқаро юртини ҳимоя қилишлиги билан нафақат охиратида ажрларга эга бўлади, балки шу дунёнинг ўзида Пайғамбаримиз с.а.в.нинг дуоларига ноил бўлади. Сарвари коинот дуо қилиб дедилар:

عَنْ عُقْبَةَ بْنِ عَامِرٍ الْجُهَنِىِّ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ -صلى الله عليه وسلم- « رَحِمَ اللَّهُ حَارِسَ الْحَرَسِ ». رواه  إبن ماجة

“Аллоҳим чегарада турган соқчиларни Ўз раҳматинга ол!”

“Жўйбори Калон” аёл-қизлар ўрта махсус ислом таълим муассасаси директори ўринбосари Ҳуснигул Ҳалимова